O Superman της Laurie Anderson

Ήταν το 1981 όταν ακούστηκε για πρώτη φορά στο ραδιόφωνο ένα περίεργο τραγούδι. Που κρατούσε μάλιστα 8 λεπτά και 21 δευτερόλεπτα. Ξεκινούσε με μερικά «χα χα χα χα» και από κάποιο σημείο και μετά ακολουθούσε μια ασυνήθιστη μορφή. Η ενορχήστρωση αποτελούσε απλά ένα διακριτικό background για τους στίχους. Για στίχους που βασίζονταν στο «Ο Souverain» από την όπερα Le Cid του Γάλλου συνθέτη Jules Massenet, που είχαν όμως τροποποιηθεί με έναν χιουμοριστικό τρόπο και οι πρωτότυποι «Ω Κυρίαρχε, Ω Κριτή, Ω Πατέρα», είχαν αντικατασταθεί από τους «Ω Σούπερμαν, Ω Κριτή, Ω Μαμά και Μπαμπά», ενώ η γυναίκα-αφηγητής εκλιπαρούσε τη «Μαμά» να την κρατήσει στα «Αυτόματα χέρια σου/στα ηλεκτρονικά χέρια σου/στα πετροχημικά χέρια σου/στα στρατιωτικά χέρια σου».

Το τραγούδι αυτό δεν έμοιαζε με κανένα άλλο από εκείνα που ανέβαιναν στα charts εκείνη την εποχή. Ήταν επιδεικτικά κουλτουριάρικο και μόνο μια μικρή νεοϋορκέζικη εταιρεία κυκλοφόρησε το single, που έγινε ευνοϊκά δεκτό στο αμερικάνικο underground, αλλά η έκπληξη ήλθε από την Αγγλία, όπου έφτασε στο νούμερο 2 του καταλόγου επιτυχιών.
Έτσι έγινε γνωστή στο ευρύτερο κοινό η Laurie Anderson, που από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 έδινε παραστάσεις και παρουσίαζε τη δουλειά της σε θέατρα και γκαλερί διαμορφώνοντας την πρωτοποριακή σκηνή της Νέας Υόρκης, όπως έκαναν τότε και οι συνθέτες Philip Glass και David Van Tieghem.

Η Laurie Anderson γεννήθηκε στο Chicago στις 5 Ιουνίου του 1947. Αφού σπούδασε βιολί και πιάνο, έγινε μέλος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Chicago για Νέους. Μετά την αποφοίτησή της από το Γυμνάσιο μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να παρακολουθήσει μαθήματα στο Κολέγιο Μπάρναρντ και στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, απ’ όπου πήρε το μάστερ της στη Γλυπτική το 1972. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 δίδαξε Αιγυπτιακή και Ασσυριακή Αρχιτεκτονική σε κολέγια της Νέας Υόρκης. Αργότερα εξομολογήθηκε ότι κατέφευγε στην επινόηση ιστοριών όταν ξεχνούσε πραγματολογικά στοιχεία των θεμάτων που δίδασκε. «Αυτός ήταν ο λόγος που άρχισα να δίνω παραστάσεις», είπε αργότερα. «Ανακάλυψα ότι μου άρεσε να στέκομαι απλώς στο σκοτάδι, δείχνοντας εικόνες και μιλώντας». Τα «τραγούδια» που έγραψε η Anderson ήταν συνήθως είτε σκληρά, εκνευριστικά ορχηστρικά κομμάτια είτε κομμάτια με απαγγελία που εξέφραζαν τον τρόπο που η ίδια έβλεπε τα καθημερινά πράγματα, μεταμορφώνοντας το καθημερινό σε αλλόκοτο.
Η ίδια διηγήθηκε ότι η ιδέα για το «O Superman» της ήλθε από ένα περιστατικό που συνέβη στην Τεχεράνη το 1979, όταν Ιρανοί φοιτητές επετέθησαν στην εκεί πρεσβεία των ΗΠΑ κρατώντας πολλούς ομήρους και μετά από την αμερικανική αντίδραση ο τόπος εκεί γέμισε πτώματα και αποκαΐδια. Έτσι διασκεύασε την άρια του Massenet που ήταν μια παράκληση στην εξουσία σε έναν μονόπλευρο διάλογο με την μητέρα, υπονοώντας την πατρίδα. Το επαναλαμβανόμενο «χα χα χα χα» ήθελε να μοιάζει με χορωδία από ελληνική τραγωδία γι’αυτό χρησιμοποίησε ένα vocoder (είδος κωδικοποιητή) για να πολλαπλασιάσει τη φωνή της.

Αρχικά το τραγούδι κυκλοφόρησε σε 1000 αντίτυπα, αλλά όταν κάποια στιγμή ένας ραδιοφωνικός παραγωγός –ονόματι John Peel- άρχισε να το παίζει στην εκπομπή του, έγινε γνωστό και προκάλεσε το ενδιαφέρον της Warner Bros, που της πρόσφερε συμβόλαιο για 8 albums. Κι έτσι ξεκίνησε η πορεία του τραγουδιού και της Laurie Anderson στην αναγνώριση. Διαφορετικά πιθανόν να είχε μείνει στην αφάνεια, εκτός βέβαια από την αναγνώριση από μια σχετικά μικρή καλλιτεχνική ελίτ.

Και οι στίχοι:

O Superman. O judge. O Mom and Dad. Mom and Dad.

O Superman. O judge. O Mom and Dad. Mom and Dad.

Hi. I'm not home right now. 

But if you want to leave a Message, just start talking at the sound of the tone.

Hello? This is your Mother. Are you there? 

Are you Coming home?

Hello? Is anybody home? Well, you don't know me,

But I know you.

And I've got a message to give to you.

Here come the planes.

So you better get ready. Ready to go. You can come

As you are, but pay as you go. Pay as you go.

And I said: OK. Who is this really? And the voice said:

This is the hand, the hand that takes. This is the

Hand, the hand that takes.

This is the hand, the hand that takes.

Here come the planes.

They're American planes. Made in America.

Smoking or non-smoking?

And the voice said: Neither snow nor rain nor gloom

Of night shall stay these couriers from the swift

Completion of their appointed rounds.

'Cause when love is gone, there's always justice.

And when justive is gone, there's always force.

And when force is gone, there's always Mom. Hi Mom!

So hold me, Mom, in your long arms. So hold me,

Mom, in your long arms.

In your automatic arms. Your electronic arms.

In your arms.

So hold me, Mom, in your long arms.

Your petrochemical arms. Your military arms.

In your electronic arms.