WORLD MUSIC JOURNEY: Γνωριμία με τα σεφαραδίτικα τραγούδια

Η λέξη «σεφαράδ» αναφέρεται για πρώτη φορά στην Παλαιά Διαθήκη, στην προφητεία του προφήτη Αβδιού. Για πολλούς αιώνες, η λέξη αυτή έγινε συνώνυμη της Ισπανίας. Έτσι προέκυψε να ονομάζονται Σεφαραδίτες οι Εβραίοι κάτοικοι της ιβηρικής χώρας, όταν εκδιώχθηκαν από τους βασιλείς Φερδινάνδο και Ισαβέλα.

Οι κυνηγημένοι από την Ισπανία Εβραίοι κουβάλησαν μαζί τους στην εξορία και τα τραγούδια τους. Επί πέντε αιώνες οι Σεφαραδίτες κατάφεραν να διατηρήσουν μέσα στα τραγούδια αυτά κάποια ιβηρικά χαρακτηριστικά που στην ίδια την Ισπανία έχουν χαθεί. Μεγάλο μέρος της γοητείας που ασκούν τα σεφαραδίτικα τραγούδια οφείλεται στην πολυμορφία τους: οι εβραϊκές κοινότητες, μικρές ή όχι αλλά οπωσδήποτε απομονωμένες, ενσωμάτωσαν με υπομονή και αξιοθαύμαστη αφομοιωτική ικανότητα διάφορα τραγουδιστικά υλικά από τους ποικίλους τόπους υποδοχής.

Έτσι, σε πολλές χώρες της ανατολικής κυρίως Μεσογείου – και στην Ελλάδα, φυσικά – βρίσκουμε τοπικά στοιχεία στα τραγούδια αυτά, γεγονός που τους προσδίδει μεγαλύτερη ποικιλομορφία.

Αρκετοί Έλληνες τραγουδιστές έχουν ερμηνεύσει σεφαραδίτικα τραγούδια και ανάμεσά τους στην πρώτη γραμμή θα έβαζα την Σαβίνα Γιαννάτου, που με την ομάδα της Primavera en Salonico έχει τιμήσει δεόντως τις μουσικές της Μεσογείου.

Στο δίσκο τους με τίτλο Terra Nostra που κυκλοφόρησε το 2001, περιέχεται και το σεφαραδίτικο τραγούδι Tres Hermanicas Eran. Οι στίχοι του βρέθηκαν για πρώτη φορά σε χειρόγραφη συλλογή τραγουδιών του 17ου αιώνα στο Σεράγεβο και φαίνεται ότι δεν είναι γνωστό στην Ισπανία. Για το τέλος του τραγουδιού έχουν βρεθεί διάφορες παραλλαγές. Η ιστορία του τραγουδιού λέει με λίγα λόγια για τον πατέρα που, επειδή η μικρότερη κόρη του «ξεστράτισε» την έκλεισε σε ένα κάστρο ψηλό στη Ρόδο. Και τελειώνει με τον αγαπημένο της που το έμαθε και… Εδώ είναι που υπάρχουν διάφορες παραλλαγές. Στην συνέχεια έχω τους στίχους και έκανα τη μετάφραση τους στα ελληνικά, όσο πιο πιστά γίνεται να αποδίδει το νόημα. 

Tres hermanicas eran - Τρεις αδελφούλες ήταν

Tres hermanicas eran ¡Blancas de rosa y ramas de flor!

Tres hermanicas eran tres hermanicas son.

Τρεις αδελφούλες ήταν (λευκές από τριαντάφυλλο και κλαδιά λουλουδιών!)

Τρεις αδελφούλες ήταν, τρεις αδελφούλες είναι

Las dos eran casadas ¡Blancas de rosa y ramas de flor!

Las dos eran casadas la chica en perdición.

Οι δυο παντρεύτηκαν (λευκές από τριαντάφυλλο και κλαδιά λουλουδιών!)

Οι δυο παντρεύτηκαν, η μικρή ξεστράτησε

Su padre con vergüensa ¡Blancas de rosa y ramas de flor!

Su padre con vergüensa a Rodes l’anbió.

Ο πατέρας της ντροπιασμένος (λευκές από τριαντάφυλλο και κλαδιά λουλουδιών!)

Ο πατέρας της ντροπιασμένος στη Ρόδο την πήγε

En medio del camino ¡Blancas de rosa y ramas de flor!

En medio del camino castillos la fraguó.

Στη μέση του δρόμου (λευκές από τριαντάφυλλο και κλαδιά λουλουδιών!)

Στη μέση του δρόμου την έκλεισε σε κάστρο

Ventanas hizo altas ¡Blancas de rosa y ramas de flor!

Ventanas hizo altas porque no suba varón.

Με παράθυρα ψηλά (λευκές από τριαντάφυλλο και κλαδιά λουλουδιών!)

Με παράθυρα ψηλά για να μην ανεβαίνει άνδρας

Varón es que lo supo ¡Blancas de rosa y ramas de flor!

Varón es que lo supo a la mar ya se echó.

Ο άνδρας όταν το έμαθε (λευκές από τριαντάφυλλο και κλαδιά λουλουδιών!)

Ο άνδρας όταν το έμαθε στη θάλασσα ρίχτηκε

-------------------------------------------------------------------

Και το τραγούδι σε live εκτέλεση από τη Σαβίνα Γιαννάτου.